Γνωρίζατε ότι τα μωρά γεννιούνται με όχι 1, όχι 2, αλλά περισσότερα από 75 αρχέγονα ένστικτα; Μιλάμε για πλήθος σωματικών αποκρίσεων, που γίνονται αντανακλαστικά, αυτόματα, απέναντι στα εκάστοτε ερεθίσματα που δέχονται τα μωρά, και τα βοηθούν να επιβιώσουν, να τραβήξουν την προσοχή των γονιών, να δεχτούν τη φροντίδα τους και να αναπτυχθούν.
Κάποια από τα αντανακλαστικά αυτά, χάνουν τον αυτόματο, μη ηθελημένο χαρακτήρα τους και ενσωματώνονται σε εκούσιες συμπεριφορές, ακολουθώντας την εγκεφαλική, νευρολογική και ψυχοκινητική εξέλιξη του μωρού. Κάποια άλλα, όπως το ανοιγοκλείσιμο των ματιών, παραμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής.
Στα αντανακλαστικά με τα οποία τα μωρά έρχονται στη ζωή, περιλαμβάνονται (με ενδεικτική αναφορά) το αντανακλαστικό παλαμιαίας σύλληψης (palmar grasp reflex), το αντανακλαστικό Moro, το τονικό αντανακλαστικό του αυχένα, κ.λπ.
Αυτό, όμως, που πάντα με συγκινεί, κάθε φορά που έχω την τιμή να το παρακολουθήσω, είναι το αντανακλαστικό ανίχνευσης μαστού (breast crawl): όταν το μωρό, αμέσως μετά τη γέννηση, τοποθετείται στην κοιλιά ή στο στήθος της μαμάς του, και στρέφεται ενστικτωδώς με τις κινήσεις του προς τη θηλή, καθοδηγούμενο από μια αρχέγονη έλξη στη μοναδική μυρωδιά εκείνου του σημείου, μυρωδιά παρόμοια με αυτή του αμνιακού υγρού.
Ενεργοποιώντας το αντανακλαστικό του βαδίσματος που το βοηθά να σπρώχνει, το μωρό σύρεται και σκαρφαλώνει εντελώς μόνο του προς τον μαστό. Εκεί, θα βρει τον στόχο του με το αντανακλαστικό αναζήτησης θηλής (rooting reflex), θα προσκολληθεί επάνω της με το στόμα και, με το αντανακλαστικό του πιπιλίσματος, θα θηλάσει για πρώτη φορά. Σε όλη αυτή τη διαδρομή, το μόνο που χρειάζεται το μωρό, είναι η εμπιστοσύνη και η αναμονή από την πλευρά της μητέρας του, αφού μπορεί να χρειαστεί από 30 μέχρι και 50 λεπτά, ώστε να ολοκληρώσει την προσπάθειά του.
Ο χρόνος αυτός είναι η λεγόμενη «χρυσή ώρα» (golden hour), η πρώτη ώρα μετά τον ερχομό του μωρού, κατά την οποία μητέρα και μωρό βρίσκονται σε συνεχή (και ανενόχλητη) επαφή δέρμα με δέρμα, σημειώνεται η έναρξη του θηλασμού (με το breast crawl), αλλά και η γέννηση του πλακούντα.
Η ανίχνευση μαστού περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1987, στο Ινστιτούτο Karolinska της Σουηδίας1, ενώ το 1998, o νεογνολόγος Μάρσαλ Κλάους (Marshall Klaus), ο οποίος μελέτησε τη σύνδεση μητέρας-νεογνού, τεκμηρίωσε την αλληλουχία των βημάτων της διαδικασίας του breast crawl.
Η κοινωνία μάς έχει εκπαιδεύσει στο να βλέπουμε τα νεογέννητα ως εντελώς αβοήθητα, και στο να θεωρούμε ότι οι μητέρες χρειάζονται ένα σωρό ειδικούς για να τους πουν τι να κάνουν και πώς να το κάνουν. Είναι όμως χρήσιμο να θυμόμαστε τα (τουλάχιστον) 75 ένστικτα που έχουν τα μωρά, και πως, ως μητέρες, έχουμε και εμείς τις εγγενείς μας δεξιότητες, την εσωτερική μας σοφία.
Αν ετοιμάζεστε να γεννήσετε, μπορείτε να συμπεριλάβετε την επιθυμία σας για ανίχνευση μαστού στο πλάνο τοκετού σας. Και αν οι συνθήκες του τοκετού επιτρέπουν, μπορείτε να τη βιώσετε, ως έναν υπέροχο τρόπο να «γνωριστείτε» μεταξύ σας, χωρίς λόγια, χωρίς οδηγίες, χωρίς παρεμβάσεις, παρά μόνο με τις αισθήσεις και την ψυχοσωματική σας επαφή.
Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού πλαισίου από επαγγελματίες (μαία, σύμβουλο γαλουχίας, βοηθό μητρότητας) είναι σε θέση να σας παρέχει τη φροντίδα και καθοδήγηση και την ενθάρρυνση που χρειάζεστε, για να ανακαλύψετε τη δική σας σοφία, τη φωνή που έρχεται από μέσα σας. Όσο περισσότερο ενθαρρύνεστε στο να την ακούτε και να την εμπιστεύεστε, τόσο πιο ξεκάθαρα θα είναι τα μηνύματα που λαμβάνετε. Έτσι, θα μπορείτε να επικοινωνείτε με το μωρό σας όλο και πιο φυσικά, να αναγνωρίζετε και να ανταποκρίνεστε στις ανάγκες του, και να βαθαίνετε το δέσιμο μεταξύ σας.
Γιατί ο καλύτερος ειδικός για το μωρό σας… είστε εσείς!
Attachment-Focused & Trauma-Informed Perinatal Care
Φωτο: Poduszka Karmiuszka
Πηγές και έμπνευση:
La Leche League International
Aviva Romm MD, μαία, βοτανοθεραπεύτρια
https://www.healthline.com/health/breastfeeding/breast-crawl#definition
https://babygooroo.com/articles/what-is-breast-crawl
Η συντάκτρια του συγκεκριμένου κειμένου ΔΕΝ είναι επαγγελματίας υγείας. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό έχουν εκπαιδευτικό και ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση ΔΕΝ πρέπει να θεωρηθούν ιατρικές συμβουλές ή να χρησιμοποιηθούν αντί ιατρικής αξιολόγησης από τον κατάλληλο επαγγελματία υγείας.
